Tuesday, March 11, 2008

In Memorian Nino Konis Santana



Konis Rai Hela Domin no Paz

Halo tinan 10, horseik 11 Marsu 2008 mak Aman Maromak bolu saudozo Nino Konis Santana.
Mesmo fila ona ba Nai Nia Kadunan Santo iha loron 11 fulan Marsu 1998 liu ba, Konis Santana rai hela lia menon, oinsa familia bele moris iha paz no domin nia laran.

“Maun Konis la rai hela lia fuan barak, so hateten deit atu familia iha Tutuala bele moris iha domin no paz. Momentu sei moris, wainhira hasoru malu iha subar fatin Mertutu Ermera sempre husu konaba familia sira nia kondisaun. Oinsa familia sira hotu, diak ka lae, “ lembra alin Saudozo, Izalde Santana.

Organiza no halibur povo hotu, la-hare ema ne’e mai husi nebe, nomos kria unidade nasional, doutrina ne’e mak saudozo Antonhino Konis Santana uza wainhira atu lori povo ba libertasaun nasional, “ katak Eduardo Dusai Barreto iha Parlamentu Nasional.

Ezijensia familia atu muda mate ruin husi Mertutu-Ermera ba Vero-Tutuala, tuir Izalde hatoo ona ba governu anterior eis Primeiru Ministru Mari Alkatiri no eis presidente da republika Xanana Gusmão, momentu José Mattoso lansa livru ho tittlu, A Dignidade - Konis Santana e a Resistência Timorense iha Memorial Hall Farol-Dili, 2005 liu ba.

“Hanesan familia hakarak muda, tuir kultura persija halot iha moris fatin. Hein katak governu agora bele hare fila fali ezijensia nebe hatoo iha pasado, “ dehan Izalde.
Konaba ezijensia ida ne’e, tuir eis sekretariu rejiaun IV Dusai katak, familia iha direitu atu muda mate ruin, maibe persija koordena ho governu.

Tanba matebian hanesan lider nasional nebe mate laos tanba familia maibe mate tanba nasaun no povo tomak, ne’e duni povo tomak ne’e reprejenta estadu, “ Dusai haktuir.
Tuir xefi bankada Partidu CNRT ne’e katak, Saudozo Konis Santana hanesan povo no nasaun nian ema, ne’e duni governu, parlamentu no familia persija tur hamutuk hodi autoriza bele muda (mate ruin-red) ou lae.

Komandante das Falintil, Nino Konis Santana moris iha aldeia Vero, sub distritu Tutuala, distritu Lautem iha tinan 1957 husi aman Jee Makaru (matebian) ho inan nebe sei moris naran Poko Tana, (Jee Makaru ho Poko Tana hanesan naran zintiu-red).

Nino Konis Santana simu sakramentu baptismo iha Kapela Tutuala loron 3 fulan Marsu 1964 ho naran Antoninho Santana husi aman João Santana ho inan Fatima Santana (naran sarani-red).
Saudozo kumpleta nia estudu 4ª classe no kontinua estudu iha eskola particular nebe hari husi eis Presidente da Republika ba dala uluk Francisco Xavier do Amaral iha Dili.

Tinan 1974-1975 Konis Santana kumpleta nia kurso professor ba tinan dahuluk nian iha eskola Canto Resende.

Tinan 1975, nia deriji UNETIM (União Nacional dos Estudantes de Timor-Leste) nomos sai hanesan membro OPJT (Organização Popular da Juventude Timorense).

Iha Marco 1993 militar Indonesia buka iha nia subar fatin atu kaer Konis Santana hanesan lider rezistensia.

Loron 11 fulan Marsu 1998 Konis Santana hakotu iis iha distritu Ermera ho tinan 41 (1957-1998).

Puizia nebe nia hakerek momentu luta ba independensia:
Harohan ba Na'i Maromak

Fó dame no domin

Sei husu ho laran tomak

Fó moris hakmatek ... maluk sira

Karik, puizia ne’e foo reflesaun ba ita tomak nebe sente la-hakmatek moris iha rai rasik. Rai doben Timor Leste.

DAI-LHES, SENHOR, O ETERNO DESCANSO!

ENTRE OS RESPLENDORES DA LUZ PERPETUA.

QUE DESCANSEM EM PAZ, AMEN!

(Rita Almeida/husi fontes oioin)